Καρκίνος του μαστού : η συχνότερη μορφή κακοήθειας των γυναικών
Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011
Leave a Comment
Καρκίνος του μαστού : η συχνότερη μορφή κακοήθειας των γυναικών, μια δυνητικά ιάσιμη νόσος με πολλές θεραπευτικές ευκαιρίες.
Μια στις 12 ελληνίδες γυναίκες ,θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Ο καρκίνος του μαστού κάνει τη γυναίκα να διεκδικήσει το στήθος και να το θεωρήσει δικό της και δική της υπόθεση, τη φροντίδα και θεραπεία του.
Ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται διεθνώς με την ενεργό συμμετοχή και των τριών ειδικοτήτων που ασχολούνται με την θεραπεία κακοηθών νοσημάτων : τη χειρουργική, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού γίνεται είτε τυχαία κατά την ψηλάφηση της ίδιας της ασθενούς ή του γιατρού της ή κατά τη διάρκεια ενός προγραμματισμένου μαστογραφικού ελέγχου
Η εξέλιξη της τεχνολογίας στην ακτινοδιαγνωστική ειδικότητα, ψηφιακή μαστογραφία και μαγνητική μαστογραφία , αλλά και ο συστηματικός προληπτικός έλεγχος έχει οδηγήσει στην αύξηση του αριθμού των γυναικών με καρκίνο του μαστού που εντοπίζονται στα πρώιμα στάδια της νόσου. Παράλληλα έχει επιφέρει μείωση της θνησιμότητας σε 20-35%.
Η ακτινοθεραπεία για περισσότερο από ένα αιώνα, διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
Εφαρμόζεται μετά από μαστεκτομή ή χειρουργική διατήρησης του μαστού για τον τοπικοπεριοχικό έλεγχο της νόσου.
Ακτινοθεραπεία: αναπόσπαστο μέρος της θεραπευτικής αντιμετώπισης καρκίνου του μαστού και συμβάλει
Α) στον τοπικό έλεγχο της νόσου
Β) στην αύξηση της συνολικής επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του μαστού.
Μελέτες, επιβεβαιώνουν τη σημασία της ακτινοθεραπείας και στην συνολική επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του μαστού.
Οι τεχνολογικές απαιτήσεις της ακτινοθεραπευτικής αγωγής είναι αυξημένες για πολλούς λόγους.
- Διαγιγνώσκουμε συχνότερα πρώιμα, αρχικά στάδια καρκίνο του μαστού.
- Διαγιγνώσκουμε συχνότερα ηλικιακά νεώτερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού.
- Τα ποσοστά επιβίωσης και μακροβιότητας των ασθενών με καρκίνο του μαστού είναι υψηλά.
- Η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με καρκίνο του μαστού απαιτεί συχνά το συνδυασμό με πολυχημειοθεραπεία.
Η ακτινοθεραπεία πραγματοποιείται με φωτόνια γραμμικού επιταχυντή υψηλής ενέργειας.
Η ακτινοθεραπεία δεν πονάει, το μηχάνημα είναι ανοιχτό και δεν δημιουργεί αίσθημα κλειστοφοβίας.
Με την βοήθεια ειδικών τρισδιάστατων laser ευθυγραμμίζουμε το σώμα της ασθενούς και τοποθετούμε οδηγά σημάδια.
Ακολουθεί αξονική τομογραφία σε θέση θεραπείας. Οι εικόνες έρχονται ηλεκτρονικά στον υπολογιστή του σχεδιασμού θεραπείας και ο ιατρός σχεδιάζει τον όγκο-στόχο που πρόκειται να ακτινοβοληθεί και τα όργανα που πρέπει να προστατευθούν.
Με τη βοήθεια του ακτινοφυσικού πραγματοποιείται το τελικό πλάνο θεραπείας και τα τεχνικά στοιχεία ακτινοβολίας.
Στην τελική φάση, στην εξομοίωση, εφαρμόζεται το τελικό πλάνο θεραπείας και τοποθετούνται τα οριστικά σημάδια που θα ακολουθούνται καθημερινά για την τοποθέτηση και επαναληψιμότητα της διαδικασίας.
Πριν την οριστική θεραπεία στον γραμμικό επιταχυντή γίνεται έλεγχος του πεδίου θεραπείας με ηλεκτρονική απεικόνιση ή αξονική τομογραφία.
Η αξονική τομογραφία βοηθά στον σχεδιασμό των σύγχρονων τεχνικών ακτινοθεραπείας. Με τον τρισδιάστατο σχεδιασμό της ακτινοθεραπείας (3-D conformal) και κατ επέκταση τη διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT) σχεδιάζουμε καλύτερα τη περιοχή που έχει ανάγκη θεραπείας, διατηρώντας χαμηλή την έκθεση των υγιών ιστών στην ακτινοβολία και κατά συνέπεια χαμηλό τον κίνδυνο των παρενεργειών. Η συμπληρωματική ακτινοθεραπευτική δόση (boost) στην κοίτη του όγκου, εκεί που είναι αναγκαία, σχεδιάζεται με μεγάλη ακρίβεια. Έτσι κατορθώνουμε να μειώσουμε στο ελάχιστο την έκθεση της καρδιάς και των πνευμόνων.
Παράλληλα οι νέοι γραμμικοί επιταχυντές περιλαμβάνουν ενσωματωμένο αξονικό τομογράφο (IGRT) παρέχοντας τη δυνατότητα ελέγχου της θεραπείας και αυτόματης διόρθωσης τυχόν αποκλίσεων.
Μαστεκτομή και Ακτινοθεραπεία
Η αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο του μαστού ήταν επί σειρά δεκαετιών η ριζική μαστεκτομή.
Οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού μετά από μαστεκτομή χωρίζονται σε τρεις μεγάλες ομάδες κινδύνου σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης τοπικοπεριοχικής υποτροπής.
Χαμηλού κινδύνου ασθενείς είναι εκείνες με όγκους μικρότερους των δυο εκατοστών και χαμηλής επιθετικότητας ή υψηλής διαφοροποίησης και αρνητικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες.
Η πιθανότητα τοπικής υποτροπής είναι χαμηλή, <10%, και δεν απαιτούν συμπληρωματική ακτινοθεραπεία.
Μεσαίου κινδύνου και υψηλού κινδύνου ασθενείς είναι εκείνες που έχουν μεγάλους όγκους ή υψηλής επιθετικότητας ή θετικούς μασχαλιαίους λεμφαδένες. Η πιθανότητα τοπικής υποτροπής είναι υψηλή και χρήζει τοπικοπεριοχικής ακτινοθεραπείας.
Η μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία μειώνει την πιθανότητα υποτροπής κατά 90% και αυξάνει το προσδόκιμο της επιβίωσης. Ιδιαίτερο όφελος από τη προσθήκη της μετεγχειρητικής ακτινοθεραπείας παρουσιάζουν οι ασθενείς υψηλού κινδύνου και ιδιαίτερα εκείνων με 4 και πάνω θετικούς λεμφαδένες.
Τα 3/4 των υποτροπών συμβαίνουν στην πρώτη μετεγχειρητική πενταετία. Παρά ταύτα έχει φανεί ότι στην 15-ετία αποφεύγεται ένας θάνατος από καρκίνο του μαστού για κάθε 5 τοπικές υποτροπές που προλαμβάνονται.
Το όφελος της επιβίωσης ασθενών με μαστεκτομή μετά από ΑΚΘ, με παλαιότερες ακτινοθεραπευτικές τεχνολογίες και τεχνικές, μειωνόταν στη 20-ετία εξαιτίας αυξημένων όψιμων καρδιοαναπνευστικών παρενεργειών.
Με την απόσυρση των πηγών Κοβαλτίου και την είσοδο της τεχνολογίας των γραμμικών επιταχυντών υψηλής ενέργειας (MV) φάνηκε το σημαντικό όφελος της ακτινοθεραπείας στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του μαστού χάρις στα χαμηλά πλέον ποσοστά όψιμων παρενεργειών.
Η αισθητική και η αποκατάσταση του μαστού μετά από μαστεκτομή δεν πρέπει να αποθαρρύνει τη σωστή ογκολογική απόφαση. Η προσεκτική και νέας τεχνογνωσίας ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική οδηγούν σε άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.
Σημαντικός και αναπόσπαστος είναι και η θέση της χημειοθεραπείας στη ριζική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Τα συνδυαστικά θεραπευτικά σχήματα (χειρουργικής ΧΜΘ και ΑΚΘ) κατάφεραν να επιτύχουν υψηλότερα ποσοστά έλεγχου της νόσου και επιβίωσης.
Η συμβολή της Ακτινοθεραπείας στη διατήρησης του μαστού
Η ψυχολογική και σωματική επιβάρυνση των γυναικών μετά από μαστεκτομή καθώς και η συχνότερη διάγνωση πρώιμων σταδίων καρκίνου του μαστού οδήγησε σταδιακά, από τα μέσα της δεκαετίας του 80, να αναπτυχθούν χειρουργικές τεχνικές διατήρησης του μαστού, οι οποίες και καθιερώθηκαν σαν θεραπείες εκλογής. Για την ριζική αντιμετώπιση της νόσου η χειρουργική επέμβαση συνοδεύεται από συμπληρωματική ακτινοθεραπεία του εναπομείναντος μαστού.
Σε μεγάλο αριθμό κλινικών μελετών έγινε σύγκριση ασθενών με καρκίνο του μαστού που υποβλήθηκαν σε μαστεκτομή με εκείνων που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού και συμπληρωματική ακτινοθεραπεία.
Μετά από λεπτομερή ανάλυση 15 και άνω τυχαιοποιημένων μελετών, που περιελάμβαναν στοιχεία πάνω από 10.000 ασθενών με καρκίνο του μαστού, διαπιστώθηκε ότι τα αποτελέσματα ήταν ίδια.
Η παράληψη όμως της ακτινοθεραπείας μετά από ογκεκτομή, ασθενών με καρκίνο του μαστού, οδήγησε σε αύξηση των τοπικών υποτροπών και κατά συνέπεια της θνησιμότητας.
Αυτά τα συμπεράσματα ενισχύονται από την δημοσίευση κλινικών μελετών, της γερμανικής και σουηδικής σχολής, στις οποίες γίνεται σαφές ότι ακόμη και σε ασθενείς χαμηλού κινδύνου ή ηλικιωμένες ασθενείς, η διατήρηση του μαστού είναι ανεπαρκής θεραπευτική προσέγγιση χωρίς συμπληρωματική ακτινοθεραπεία.
Η ακτινοθεραπευτική αγωγή απαιτεί 5-7 εβδομάδες καθημερινής σύντομης επίσκεψης στο νοσοκομείο. Η συνολική δόση της ακτινοθεραπείας κυμαίνεται 50-60 Gy.
Ασθενείς νεότερες των 40 ετών που διατήρησαν τον μαστό τους, έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τοπική υποτροπή.
Πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες δείχνουν ότι η συμπληρωματική δόση (boost) 10-16 Gy στη κοίτη του όγκου αυξάνουν τα ποσοστά τοπικού ελέγχου της νόσου.
Έτσι καταλήγουμε ότι σε νεώτερες ασθενείς κάτω των 40 ή 50 ετών, η επιπλέον δόση ακτινοθεραπείας μειώνει τον κίνδυνο τοπικής υποτροπής ακόμη και σε πρώιμα στάδια της νόσου.
Σε αρκετές περιπτώσεις μικροί όγκοι δίδουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ακτινοθεραπεία περιλαμβάνει και τις αντίστοιχες λεμφαδενικές περιοχές.
Περαιτέρω μελέτη και ανάλυση των ογκογονιδίων της νόσου ίσως προσδιορίσουν ασθενών που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής και έχουν όφελος από υψηλότερες δόσεις ακτινοθεραπείας.
Εντείνονται διεθνώς οι προσπάθειες συντόμευσης του χρόνου της ακτινοθεραπείας και της μείωσης της έκτασης της, αναπτύσσοντας τεχνικές μερικής ακτινοβόλησης του μαστού (partial breast irradiation PBI).
Τα συνδυαστικά θεραπευτικά σχήματα. καταφέρνουν να επιτύχουν υψηλά ποσοστά έλεγχου της νόσου και της επιβίωσης
Απαραίτητο κρίνεται πλέον και η λειτουργία εξειδικευμένων κέντρων, αποκλειστικά για την ενημέρωση, διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
Συντονισμένες προσπάθειες χρηματοδοτούν μελέτες με σκοπό τη περαιτέρω αποκρυπτογράφηση πτυχών της νόσου και περαιτέρω ανάπτυξη των στοχευμένων θεραπειών.
Η φυσική ιστορία της νόσου και η πρόοδος της επιστήμης μας κάνει να είμαστε αισιόδοξοι!
Δρ Δέσποινα Κατσώχη
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
0 σχόλια »
Leave your response!